TÜRKİYE ÜNİVERSİTELERİNDE YETİŞKİN EĞİTİMİ

Türkiye Üniversitelerinde yetişkin eğitiminin tarihine baktığımızda çok da uzun bir geçmişe dayanmamaktadır. Yetişkin Eğitimi ve Hayat Boyu Öğrenme alanlarına akademik manada yer veren bu alanlarda ana bilim dalına sahip olan üniversitelerin sayısı sınırlıdır. Bu alanda ilk çalışmalar Ankara Üniversitesi bünyesinde başlatılmıştır. Bunun dışında Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi ve Bartın Üniversitesi'nde yetişkin eğitimi ile dersler verilmektedir. Ayrıca Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nın 17.06.2016 tarihli ve 75850160-101.03.01-36826 sayılı ve “Eğitim – Eğitim Bilimleri Fakültesi Yeni Yapısı” konulu yazısında yeni yapılanmada Eğitim Bilimleri Bölümü altında Hayat Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Anabilim Dalı kurulmasına karar verilmiştir. Bu yazı ile beraber üniversiteler bünyesinde kurulacak Hayat Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Anabilim Dallarının sayısının artacağı ve lisansüstü alanda yetişen nitelikli insan gücüyle beraber ülke genelinde de yetişkin eğitimi ve hayat boyu öğrenme algısının bir ivme kazanacağı düşünülmektedir.

Aşağıda yetişkin eğitimi veya hayat boyu öğrenme alanında eğitim veren üniversitelere yer verilmiştir.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Dünyada üniversite düzeyinde yetişkin eğitimi bölümlerinin açılması 1930’lara kadar uzanırken, Türkiye’de ilk bölüm 1964 yılında Ankara Üniversitesinde Eğitim Fakültesinin kurulmasından sonra açılmıştır. Bölümün kurulma amacı halk eğitimi kurumlarının ihtiyaç duyduğu halk eğitimi kurumlarında planlama, örgütleme ve araştırma gibi uzmanlık görevlerini yerine getirecek uzman personelin yetiştirilmesidir.

Halk eğitimi ile ilgili ilk ders 1953 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji bölümünde Nusret Köymen tarafından verilmiştir. Ankara Üniversitesi’nde Halk eğitimi ile ilgili ilk ders, 1961 yılında Basın Yayın Yüksek Okulunda Basın Yayın Yoluyla Halk Eğitimi adıyla Cevat Geray tarafından verilmeye başlamıştır. İlk yüksek lisans derecesi 1978 yılında, ilk doktora derecesi ise 1983 yılında verilmiştir. Görüldüğü gibi akademik kurumlaşmanın tarihi oldukça yenidir. Ne yazık ki Bölüm 1982’de YÖK tarafından kapatılmış, ancak lisans-üstü programlar uygulanmaya devam etmiştir. Daha sonra bölüm yeniden açılmıştır. Ankara Üniversitesi’nden sonra Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde halk eğitimi bölümü kurularak lisans programları başlatılmıştır. Lisans-üstü eğitim veren bir başka fakülte ise Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi’dir.

1997 yılında Eğitim Fakülteleri’nin yeniden yapılanma sürecinde Ankara Üniversitesi’nde ve Marmara Üniversitesi’nde halk eğitimi bölümleri kapatılmıştır. Halk eğitimi bir bilim dalı ne düzeyine indirgenmiştir. Ancak lisansüstü programlar Ankara, Marmara ve Boğaziçi üniversitelerinde zaman zaman kesintiye uğrasa da varlığını sürdürmüştür. Alanda en son gelişme 10.9.2008 tarihinde alığı karara göre eğitim fakültesi açılabilmesi için saydığı 7 bölümden ikisinin zorunlu olarak bulunmasını öngörmektedir. Bu bölümlerden birisi yetişkin eğitimidir.

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi içinde “Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Bölümü” nün kurulması yaklaşık bundan bir yıl sonra Temmuz 2009’da gerçekleşmiştir.

2016 yılında Yaşam Boyu öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Bölümü diğer eğitim alt disiplinleri ile birleştirilerek Eğitim Bilimleri Bölümü içinde “Hayat Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi” adı altında Anabilim dalına dönüştürüldü. Hayat Boyu öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Anabilim Dalı tezli ve tezsiz yetişkin eğitimi yüksek lisans ve doktora programları ile çalışmalarına devam etmektedir.[1]

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Bölümü’nde lisansüstü eğitimin tezsiz yüksek lisans, tezli yüksek lisans ve doktora programlarında verilen dersler aşağıda listelenmiştir.

Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Bölümü’nde lisansüstü eğitimin tezsiz yüksek lisans, tezli yüksek lisans ve doktora programlarında verilen derslerin listesine bakıldığında bazı derslerin iki dönemde verildiği görülmektedir. İki dönemde aynı isimle görülen derslerin isimleri aynı olsa bile içerikleri farklıdır ve bu dersler birbirinin devamı niteliğindedir.[2]

GAZİ ÜNİVERSİTESİ

Gazi Üniversitesi’nde bağımsız bir anabilim dalı olarak veya bir ana bilim dalının altında açılan bir bölüm olarak Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Bölümü bulunmamaktadır. Bölüm kurulmasıyla ilgili gündemde herhangi bir çalışma da bulunmamaktadır.[3] Bununla birlikte Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim ana bilim dalında açılabilecek dersler arasında Yaşam Boyu Öğrenme ve Eğitim Programları dersi bulunmaktadır.[4]

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

Hacettepe Üniversitesi’nde bağımsız bir anabilim dalı olarak veya bir ana bilim dalının altında açılan bir bölüm olarak Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Bölümü bulunmamaktadır. Bununla birlikte Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim ana bilim dalında tezsiz yüksek lisans programı bünyesinde açılan dersler arasında Yaşam Boyu Öğrenme ve Eğitim Programları dersi bulunmaktadır.[5]

Tezli yüksek programı ve doktora programında ise yetişkin eğitimi veya yaşam boyu öğrenmeye dair bir derse rastlanamamıştır.

BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ

Yetişkinler Eğitiminde Eğitim Bilimleri Bölümü Yüksek Lisans Programı, dört yarıyıl boyunca, tez hazırlığı (Yuksek Lisans Tezi) ve sözlü savunma olmak üzere toplam 35 kredi saatlik (153 AKTS) bir ders olmak üzere iki yıllık bir programdır. Tezin Öğrenciler ayrıca, kredi dışı olarak tahsis edildiği gibi alan çalışmaları yapmakla yükümlüdürler. Programın başarıyla tamamlanması Eğitim Bilimleri Yüksek Lisans derecesine (Eğitim Bilimleri Yüksek Lisansı Diploması) götürür.[6]

Yetişkin Eğitimi Tezli Yüksek Lisans Ders Programı

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ

Yaptığımız incelemeler sonucunda Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nde Yetişkin Eğitimi ve Yaşam boyu öğrenmeye dair bir lisansüstü programa rastlanamamıştır. Ancak Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı Yüksek Lisans ve Doktora Programında Prof. Dr. Ahmet DUMAN tarafından yetişkin eğitimine ve yaşam boyu öğrenmeye dair birtakım dersler verildiğine rastlanmıştır. Bu dersler, Yaşamboyu Öğrenme Siyasalarının Yönetimi  (Uzmanlık Alan Dersi ) ve Yetişkin Eğitimi Örgütlerinin Yönetimi’dir.[7]

BARTIN ÜNİVERSİTESİ
Yaşam boyu öğrenmeyi akademik alanda destekleyen ve bu konuda lisansüstü eğitim vermek amacıyla ana bilim dalı kurulan üniversitelerden biri de Bartın Üniversitesi’dir. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yaşam Boyu Öğrenme Anabilim Dalı Tezli ve Tezsiz Yüksek Lisans Programında verilen dersler aşağıda tablolaştırılmıştır.[8]


DİPNOTLAR

[1] Ankara Üniversitesi’nde Yetişkin Eğitimi ve Yaşam Boyu Öğrenme lisansüstü programlarının tarihçesine ve bugününe dair bilgiler Prof. Dr. Meral UYSAL’a ulaşarak edinilmiştir.

[2] Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Meral UYSAL ile yapılan görüşme sonucunda bu bilgiye ulaşılmıştır.

[3] Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet TAŞPINAR’la yapılan görüşme sonucunda bu bilgiye ulaşılmıştır.

[4]Bilgiye ve tabloya http://gef-egitimbilimleri-egitimprogramlari.gazi.edu.tr/posts/view/title/egitim-programlari-ve-ogretim-ile-egitimde-program-gelistirme-yuksek-lisans-ogrencileri-icin-duyuru-158790 linkinden erişilmiştir. Erişim Tarihi: 01.01.2017

[5] Bilgiye http://www.ebb.hacettepe.edu.tr/program.html linkinden erişilmiştir. Erişim tarihi 01.01.2017’dir.

[6]Bu bilgilere

http://www.boun.edu.tr/tr_TR/Content/Akademik/Lisansustu_Katalogu/Sosyal_BilimlerEnstitusu/Egitim_Bilimleri_Lisansustu_Programi linkinden erişilmiştir. Erişim tarihi 01.01.2017’dir.

[7] Bu bilgilere Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dekanlığı, Eğitim Bilimleri Bölümü Sekreterliği ile yapılan görüşmeler sonucunda ulaşılmıştır.

[8] Bu bilgilere Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sekreterliği ile yapılan görüşmeler sonucunda ulaşılmıştır.

[9] Bu bilgilere Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sekreterliği ile yapılan görüşmeler sonucunda ulaşılmıştır.